تابلو برق چیست؟

آشنایی با سیستم‌های سیم‌کشی و مباحث مرتبط با برق در مصارف صنعتی و خانگی معمولاً با این پرسش آغاز می‌شود: تابلو برق چیست؟ احتمالاً تاکنون جعبه‌های بزرگی با علامت هشدار را در نقاط مختلف شهر یا نسخه‌های کوچکتر آن را در ورودی ساختمان‌های بزرگ دیده‌اید. به بیان ساده، این جعبه‌ها همان تابلو برق هستند. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر توضیح دهیم، تابلو برق به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام کاربرد خاصی دارند. در این مقاله از برند صاها، به صورت کامل با این تجهیزات و کاربردهای آن‌ها آشنا خواهیم شد.

انچه در این مقاله میخوانید:

• تابلو برق چیست؟
• اهمیت تابلو برق
• کاربرد تابلو برق
• تابلو برق چگونه کار می‌کند؟
• اجزای اصلی تابلو برق
• انواع تابلو برق 
• ظرفیت تابلوهای برق برای منازل
• عوامل مهم در خرید تابلو برق
• نحوه نگهداری تابلو برق

تابلو برق چیست؟

تابلو برق Electrical Panel، دستگاه الکتریکی است که شامل کلیدها، ابزارهای اندازه‌گیری، تجهیزات حفاظتی و کنترلی است و برای انتقال، تنظیم و کنترل جریان برق در سیستم‌های الکتریکی به کار می‌رود. این دستگاه، با ترکیب قطعات مختلف و اتصال آنها از طریق سیم‌کشی‌های استاندارد، جریان برق را به بخش‌های مختلف یک سیستم هدایت می‌کند. دستگاه به‌ عنوان مرکز اصلی مدیریت برق عمل کرده و امنیت سیستم‌های الکتریکی را تضمین می‌کند. این تابلو، برق را مستقیماً از شبکه توزیع برق (DISCOM) دریافت کرده و آن را به‌صورت بهینه به پریزها و دستگاه‌های مختلف ساختمان منتقل می‌کند.

برای دریافت استعلام قیمت، مشاوره تخصصی و خرید تابلو برق صنعتی، با ما تماس بگیرید.

اهمیت تابلو برق در سیستم‌های صنعتی و خانگی

نکات زیر اهمیت تابلو برق را نشان می‌دهند:

1. تشخیص مشکلات الکتریکی: تابلو برق نقشی کلیدی در رفع مشکلات الکتریکی دارد. در صورت بروز مشکل در روشن کردن دستگاه یا ایجاد اختلال در سایر دستگاه‌ها، می‌توان ریشه مشکل را در تابلو برق جستجو کرد.
2. تضمین ایمنی ساختمان: تابلو برق با استفاده از کلیدهای حفاظتی (مانند قطع‌کننده‌های مدار)، در صورت اضافه‌بار یا اتصال کوتاه، جریان برق را متوقف کرده و از بروز حوادث جلوگیری می‌کند.
3. توزیع کارآمد برق: تابلو برق جریان برق را به‌صورت بهینه و متوازن در میان تجهیزات و دستگاه‌ها توزیع می‌کند.
4. نقش در اتوماسیون صنعتی : حل مشکلات الکتریکی نقش مهمی در بهبود عملکرد سیستم‌های اتوماسیون صنعتی ایفا می‌کند.
5. حفظ ایمنی در عملیات صنعتی : تابلوهای برق برای حفظ ایمنی و پایداری عملیات در محیط‌های صنعتی ضروری هستند.

کاربرد تابلو برق

تابلو برق از تجهیزات کلیدی در سیستم‌های الکترونیکی است که وظایف متنوع و حیاتی را بر عهده دارد. این دستگاه با بهره‌گیری از تجهیزاتی مانند فیوزها و قطع‌کننده‌های مدار، از تجهیزات الکترونیکی در برابر نوسانات جریان، افزایش یا کاهش ولتاژ، شوک‌های الکتریکی و نشتی جریان محافظت می‌کند. از مهم‌ترین ویژگی‌های تابلو برق، امکان نظارت دقیق و لحظه‌ای بر جریان، ولتاژ، توان الکتریکی و فرکانس از طریق نمایشگرهای نصب‌شده است که کارایی بالایی در مدیریت انرژی ارائه می‌دهد.

یکی از وظایف حیاتی تابلو برق، تضمین ایمنی کاربران از طریق قطع‌کننده‌ها است. این قطع‌کننده‌ها در مواقع اضطراری یا هنگام وقوع حادثه، امکان قطع سریع جریان برق را فراهم می‌کنند. علاوه بر این، تابلو برق به لطف بدنه‌های مقاوم و استاندارد خود، از تجهیزات داخلی در برابر شرایط نامساعد محیطی مانند باد، باران و برف محافظت می‌کند.

در حوزه صنعتی، تابلو برق نقشی کلیدی در تقسیم مساوی برق بین تجهیزات، تولید، توزیع و تبدیل انرژی الکتریکی ایفا می‌کند. این تجهیزات همچنین با جلوگیری از برق‌گرفتگی و شوک‌های الکتریکی، ایمنی کاربران را افزایش داده و عملکردی بهینه در تأمین و مدیریت انرژی الکتریکی برای صنایع مختلف ارائه می‌دهند.

تابلو برق چگونه کار می‌کند؟

تابلو برق جریان برق را از شبکه توزیع برق (DISCOM) دریافت می‌کند. ابتدا برق از کلید اصلی عبور می‌کند که به‌عنوان نقطه کنترل اصلی عمل می‌کند. سپس جریان از طریق شینه‌ها به کلیدهای قطع‌کننده مدار (Circuit Breakers) منتقل شده و به مدارهای مختلف توزیع می‌شود.

هر کلید قطع‌کننده به یک مدار خاص اختصاص دارد و تا زمانی که جریان عبوری از مدار از حد مجاز کلید فراتر نرود، اجازه عبور برق را می‌دهد. در صورتی که جریان از حد مجاز عبور کند، کلید قطع‌کننده مدار به‌صورت خودکار برق را قطع می‌کند تا از آسیب جلوگیری شود. همچنین، اگر کلید اصلی خاموش شود، برق کل ساختمان به‌طور کامل قطع خواهد شد.

اجزای اصلی تابلو برق کدامند؟

• کلید اصلی (Main Breaker)
  کلید اصلی یک کلید قطع‌کننده بزرگ است که معمولاً در بالای تابلو برق قرار دارد و وظیفه مدیریت بار الکتریکی کل ساختمان را بر عهده دارد. این کلید دارای بیشترین آمپراژ در میان کلیدهای تابلو برق است. در صورت قطع شدن کلید اصلی، برق کل ساختمان قطع می‌شود. این اتفاق ممکن است به دلیل افزایش بیش از حد تقاضای برق، نوسانات برق از شبکه یا عدم عملکرد صحیح یکی از کلیدهای فرعی رخ دهد. البته معمولاً کلید اصلی کمتر قطع می‌شود، زیرا کلیدهای فرعی برای حل مشکلات در سطح مدار طراحی شده‌اند.
• کلیدهای فرعی (Circuit Breakers)
  کلیدهای فرعی، کلیدهای مجزایی هستند که به مدارهای خاصی متصل شده‌اند. هر کلید فرعی دارای یک حد آمپراژ مشخص است و در صورت عبور جریان بیش از حد، مدار را قطع می‌کند تا از آسیب به تابلو و تجهیزات جلوگیری شود.
• ترانسفورماتور (Transformer)
  ترانسفورماتور ولتاژ AC را که از شبکه دریافت می‌شود، کاهش می‌دهد تا برای مدارها و دستگاه‌های مختلف مناسب باشد. این کار از طریق سیم‌پیچ‌های اولیه و ثانویه انجام می‌شود، بدون آنکه فرکانس برق تغییر کند.
• شینه‌ها (Busbars)
  شینه‌ها نوارهای رسانایی هستند که برق را از کلید اصلی به کلیدهای فرعی منتقل می‌کنند. این شینه‌ها معمولاً از مس، برنج یا آلومینیوم ساخته می‌شوند.
• نوار نول و نوار زمین (Neutral Bar and Ground Bar)
  • نوار نول: به سیم نول متصل به شبکه برق (DISCOM) متصل است و بار الکتریکی را متعادل می‌کند.
  • نوار زمین: به سیم‌های اتصال زمین مدارهای ساختمان متصل است و در هنگام بروز خطا، جریان اضافی را برای ایمنی هدایت می‌کند.
• ترمینال بلوک (Terminal Block)
  ترمینال بلوک برق را از چندین سیم دریافت کرده و به خروجی‌های مختلف ارسال می‌کند. این بخش اتصال و تغییرات در سیم‌کشی تابلو را ساده می‌کند و به‌عنوان نقطه اتصالی برای اجزای تابلو عمل می‌کند.
• رله‌ها (Relays)
  رله‌ها سوئیچ‌هایی هستند که مدارها را باز و بسته می‌کنند تا دستگاه‌های کم‌مصرف مانند فن‌ها و پمپ‌ها را کنترل کنند. بسته به ولتاژ و آمپراژ رله، در صورت نیاز برای حفاظت از دستگاه‌های متصل، مدار را قطع می‌کنند.
• کنتاکتورها (Contactors)
  کنتاکتورها مشابه رله‌ها عمل می‌کنند، اما برای کنترل بار دستگاه‌هایی که جریان بیشتری نیاز دارند، طراحی شده‌اند.
• محفظه (Enclosure)
  محفظه، جعبه فلزی است که تمام اجزای تابلو برق را در خود جای می‌دهد و شامل موارد زیر است:

• پانل پشتی: برای نصب اجزای تابلو.
• کانال‌ها: برای سازماندهی سیم‌کشی تابلو به‌طور مؤثر و کاهش نویز بین دستگاه‌ها.

• سیم‌ها و کابل‌ها (Wiring and Cables)
  تابلو شامل سیم‌های زیادی است که اجزای داخلی را به یکدیگر متصل می‌کند. کابل‌ها برای اتصال تابلو برق به دستگاه‌ها و سیستم‌های خارجی استفاده می‌شوند.

آشنایی با انواع تابلو برق

انواع مختلفی از تابلوهای برق بر اساس عملکردشان وجود دارند که به شرح زیر هستند:

1. تابلو برق اصلی
   تابلو برق اصلی، تابلو اصلی هر ساختمان است. این تابلو دارای یک کلید اصلی است که جریان برق به ساختمان را کنترل می‌کند. اگر کلید اصلی قطع شود، برق ساختمان قطع می‌شود. تابلو برق اصلی پس از دریافت برق از شبکه، توزیع برق را به سایر بخش‌های ساختمان مدیریت می‌کند. نسخه‌های مدرن تابلو برق اصلی شامل کلیدهای قطع‌کننده (سایر کلیدها) هستند، در حالی که نسخه‌های قدیمی‌تر از فیوزها استفاده می‌کردند.
2. تابلو برق اصلی با لوازم (Main Lug Panel)
   این تابلوها فاقد کلید اصلی هستند و به جای آن به دستگاهی به نام لُگ متصل می‌شوند. لُگ برق را به سایر مدارهای ساختمان تأمین می‌کند. تابلو برق اصلی با لوازم از تابلو برق اصلی دیگر برق را دریافت می‌کند.
3. ساب پنل‌ها (Subpanels)
   ساب پنل‌ها برای گسترش تعداد مدارها در یک ساختمان استفاده می‌شوند. این تابلوها می‌توانند برق را به بخش خاصی از ساختمان مانند گاراژ تأمین کنند و به تابلو برق اصلی از طریق یک کلید قطع‌کننده متصل می‌شوند.
4. تابلو برق سه فاز
   تابلوهای برق سه فاز برای استفاده در تأسیسات صنعتی طراحی شده‌اند. این تابلوها برق را به طور مداوم برای تأمین نیازهای برقی صنعت فراهم می‌کنند. این تابلوها ممکن است شامل ۳ یا ۴ سیم باشند.
5. تابلوهای کنترل ضریب قدرت خودکار (APFC)
   تابلوهای APFC از خازن‌ها برای بهبود ضریب قدرت در تأسیسات صنعتی استفاده می‌کنند. هدف از این تابلوها مقابله با نوسانات ولتاژ است و در صنایعی که از موتورها و ترانسفورماتورها استفاده می‌کنند، کاربرد دارند.
6. تابلوهای کنترل موتور (MCC)
   صنایع که از موتورها به تعداد زیاد استفاده می‌کنند، از تابلوهای MCC برای کنترل تأمین برق به موتورها استفاده می‌کنند.
7. تابلوهای کنترل قدرت (PCC)
   تابلوهای PCC برق را به چندین زیرمدار توزیع می‌کنند. این تابلوها توزیع برق به تجهیزاتی مانند ترانسفورماتورها، موتورها و ژنراتورها را کنترل می‌کنند.